അഹ്‌സാബ് യുദ്ധം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന ഖന്ദഖ് യുദ്ധത്തെക്കുറിച്ച്  പരാമർശിക്കുന്നതാണെന്ന് തശഹ്ഹുദും തഅവ്വുദും സൂറ ഫാത്തിഹയും പാരായണം ചെയ്ത ശേഷം ഖലീഫാ തിരുമനസ്സ് ഹദ്‌റത്ത് മിര്‍സാ മസ്റൂർ അഹ്‌മദ് പറഞ്ഞു:

ഈ യുദ്ധം നടന്നത് ഹിജ്റ 5, അല്ലെങ്കിൽ 627 AD ഫെബ്രുവരി/മാർച്ച് മാസങ്ങളിലാണ്. വിശുദ്ധ ഖുർആനിൽ അഹ്സാബ് യുദ്ധത്തെ കുറിച്ച് ഇപ്രകാരം പരാമർശിച്ചിട്ടുണ്ട്.

“വിശ്വസിച്ചവരേ, നിങ്ങൾക്ക് അല്ലാഹു ചെയ്‌തു തന്ന അനുഗ്രഹം സ്മരിക്കൂ; നിങ്ങളുടെ നേരെ ചില സൈന്യങ്ങൾ വന്ന സന്ദർഭത്തിൽ. അപ്പോൾ, അവർക്കെതിരെ ഒരു കാറ്റും നിങ്ങൾ കാണാത്ത ചില സൈന്യങ്ങളും നാം അയച്ചു. നിങ്ങൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നത് അല്ലാഹു നല്ലവണ്ണം നോക്കിക്കാണുന്നവനാകുന്നു.

അവർ [ശത്രുസൈന്യം] നിങ്ങളുടെ മുകൾഭാഗത്ത് [കുന്നിൻപ്രദേശത്ത്] നിന്നും നിങ്ങളുടെ താഴ്‌ഭാഗത്ത് [താഴ്ന്ന പ്രദേശത്ത്] നിന്നും നിങ്ങളുടെ നേരെ വന്നുകൊണ്ടിരുന്നപ്പോൾ, ദൃഷ്‌ടികൾ പതറുകയും ഹൃദയങ്ങൾ കണ്ഠനാളങ്ങളിൽ കുതിച്ചെത്തുകയും അല്ലാഹുവിനെക്കുറിച്ച് പല ഭാവനകളും നിങ്ങൾ ഭാവിക്കുകയും ചെയ്ത സന്ദർഭത്തിൽ!

അവിടെ [ആ സമയത്ത്] സത്യവിശ്വാസികൾ പരീക്ഷിക്കപ്പെടുകയും ശക്തമായി വിറപ്പിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു‌.

അല്ലാഹുവും അവന്‍റെ ദൂതനും വഞ്ചിക്കാൻവേണ്ടി മാത്രമാണ് നമ്മോടു വാഗ്ദാനം ചെയ്‌തതെന്ന് കപടവിശ്വാസികളും തങ്ങളുടെ ഹൃദയങ്ങളിൽ രോഗമുള്ളവരും പറയുകയായിരുന്ന സന്ദർഭം [സ്മരിക്കുക].

“യസ്‌രിബ് [മദീനാ] കാരേ, നിങ്ങൾക്ക് നിലനില്പില്ല. അതുകൊണ്ട് നിങ്ങൾ തിരിച്ചുപോകുകയെന്ന് അവരിലൊരു കുട്ടർ പറഞ്ഞ സന്ദർഭവും [സ്‌മരിക്കുക). ‘ഞങ്ങളുടെ വീടുകൾ അരക്ഷിതാവസ്‌ഥയിലാണെ’ന്ന് പറഞ്ഞ് അവരിൽനിന്നുള്ള ഒരു സംഘം നബിയോട് സമ്മതം ചോദിക്കുകയുമായിരുന്നു. വാസ്ത‌വത്തിൽ അവരുടെ വീടുകൾ അരക്ഷിതാവസ്‌ഥയിലായിരുന്നില്ല അവർ ഓടിപ്പോകാൻ മാത്രമേ ഉദ്ദേശിക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ.

മദീനായുടെ പല ഭാഗങ്ങളിൽക്കൂടിയും ശത്രുക്കൾ അവരുടെമേൽ പ്രവേശിക്കുകയും എന്നിട്ട്, അവരോട് [മുസ്‌ലിംകൾക്ക്] എതിരിൽ കുഴപ്പമുണ്ടാക്കാൻ ആവശ്യപ്പെടുകയും ചെയ്തിരുന്നെങ്കിൽ അവരത് ചെയ്യുമായിരുന്നു. [അതിനുശേഷം) കുറച്ചു മാത്രമേ അവർ അവിടെ [അവരുടെ വസതികളിൽ] താമസിക്കുമായിരുന്നുള്ളൂ. തങ്ങൾ[യുദ്ധത്തിൽനിന്ന്] ഒരിക്കലും പിന്തിരിഞ്ഞോടുകയില്ലെന്ന് ഇതിനുമുമ്പേ അല്ലാഹുവിനോട് അവർ [കപടവിശ്വാസികൾ] കരാർ ചെയ്തിരുന്നു. അല്ലാഹുവിനോടുള്ള കരാർ ചോദ്യംചെയ്യപ്പെടുന്നതു തന്നെയാണ്.

പറയുക, “മരണത്തേയോ വധത്തേയോ ഭയന്ന് നിങ്ങൾ ഓടിപ്പോകുന്നപക്ഷം ആ ഓട്ടം നിങ്ങൾക്ക് ഒരു പ്രയോജനവും ചെയ്യുകയില്ല. അങ്ങനെ ഓടിപ്പോവുകയാണെങ്കിൽ നിങ്ങൾ വളരെ കുറച്ചുമാത്രമേ ജീവിതസുഖമനുഭവിക്കുകയുള്ളൂ.’

പറയുക, ‘അല്ലാഹു നിങ്ങൾക്ക് ദോഷം വല്ലതും ഉദ്ദേശിക്കുന്നപക്ഷം അതിൽ നിന്ന് നിങ്ങളെ രക്ഷിക്കാനാരുണ്ട്? അല്ലെങ്കിൽ അവൻ നിങ്ങൾക്ക് കാരുണ്യം വല്ലതും ഉദ്ദേശിക്കുന്നപക്ഷം [അത് തടയാനാരുണ്ട്]. അല്ലാഹുവിന് പുറമെ ഒരു രക്ഷാധികാരിയേയോ ഒരു സഹായകനേയോ അവർ കണ്ടെത്തുകയില്ല.

നിങ്ങളിൽനിന്ന് (മറ്റുള്ളവരെ) പിന്തിരിപ്പിക്കുന്നവരേയും നിങ്ങളുടെ സഹോദരങ്ങളോട് (യുദ്ധത്തിന് പോകാതെ) ഞങ്ങളുടെ അടുക്കലേക്ക് വരിക എന്നു പറയുന്നവരേയും അല്ലാഹുവിന്നറിയാം. വളരെ കുറഞ്ഞപേർ മാത്രമേ യുദ്ധത്തിന് വരുന്നവരായിട്ടുള്ളൂ”.

നിങ്ങളുടെ കാര്യത്തിൽ ലുബ്‌ധ് കാണിക്കുന്നവരാണവർ [നിങ്ങൾക്ക് ഗുണമുണ്ടാകണമെന്ന് അവർ ഒരിക്കലും ആഗ്രഹിക്കുകയില്ല.) എന്നാൽ, ഭയാവസ്ഥ നേരിട്ടാൽ മരണമൂർഛയിൽപെട്ടവനെപ്പോലെ അവരുടെ കണ്ണുകൾ വട്ടം കറങ്ങിക്കൊണ്ട് നിന്‍റെ നേരെ അവർ നോക്കുന്നതായി നീ അവരെ കാണും. പിന്നീട്, ഭയം നീങ്ങിയാൽ ധനത്തിൽ അത്യാർത്തിയുള്ളവരായി മൂർച്ചയുള്ള നാവുകൾകൊണ്ട് അവർ നിങ്ങളെ കുത്തിപ്പറയും. അക്കൂട്ടർ വിശ്വസിച്ചിട്ടില്ല. തന്നിമിത്തം അവരുടെ കർമങ്ങളെ അല്ലാഹു നിഷ്ഫലമാക്കിയിരിക്കുന്നു. അല്ലാഹുവിന് അതെളുപ്പമാണ്.

ആ സഖ്യകക്ഷികൾ [ശത്രുസൈന്യങ്ങൾ] പോയിട്ടില്ലെന്ന് അവർ വിചാരിക്കുന്നു. ഇനി, ആ സഖ്യകക്ഷികൾ വീണ്ടും വരുന്നതായാൽ ബദവികൾക്കിടയിൽ മരുഭൂമിയിൽപോയി താമസിക്കുന്നവരാകാൻ അവർ ആഗ്രഹിക്കും. എന്നിട്ട്, അവർ [അവിടെ  വെച്ച്] നിങ്ങളുടെ വിവരങ്ങളന്വേഷിക്കും. അവർ നിങ്ങളുടെ കൂട്ടത്തിൽ ഉണ്ടായാൽ തന്നെ അല്പം മാത്രമേ അവർ യുദ്ധം ചെയ്യുമായിരുന്നുള്ളൂ. നിങ്ങൾക്ക് അല്ലാഹുവിന്‍റെ ദൂതനിൽ തീർച്ചയായും ഒരു ഉത്തമമാതൃകയുണ്ട്. അതായത് അല്ലാഹുവിനേയും അന്ത്യനാളിനേയും ഭയപ്പെടുകയും അല്ലാഹുവിനെ അധികമായി സ്‌മരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നവർക്ക്.

സത്യവിശ്വാസികൾ ഐക്യകക്ഷികളെ (ശത്രുസൈന്യങ്ങളെ] കണ്ടപ്പോൾ പറഞ്ഞു: ‘ഇത് അല്ലാഹുവും അവന്‍റെ ദൂതനും ഞങ്ങളോട് വാഗ്ദാനം ചെയ്‌തതാണ്. അല്ലാഹുവും അവന്‍റെ ദൂതനും സത്യം പറഞ്ഞിരി ക്കുന്നു.’ അത് [ആ സംഭവം] അവർക്ക് വിശ്വാസവും അനുസരണബോധവും വർധിപ്പിക്കുക മാത്രമേ ചെയ്തുള്ളൂ.

അല്ലാഹുവുമായി ചെയ്‌ത കരാർ പാലിച്ച ചിലയാളുകൾ ആ സത്യവിശ്വാസികളിലുണ്ട്. അങ്ങനെ, [ജീവനർപിച്ച്] അവരിൽ ചിലർ തങ്ങളുടെ പ്രതിജ്‌ഞ പൂർത്തിയാക്കിയിരിക്കുന്നു. അവരിൽ [മറ്റ്] ചിലർ [അതിനായി] അവസരം പാർത്തിരിക്കുകയുമാണ്. അവർ [തങ്ങളുടെ നിലപാടിൽ] ഒരു മാറ്റവും വരുത്തിയിട്ടുമില്ല.

അല്ലാഹു സത്യസന്ധൻമാർക്ക് അവരുടെ സത്യതയ്ക്കുള്ള പ്രതിഫലം നൽകുന്നതിനും കപടവിശ്വാസികളെ അവനുദ്ദേശിക്കുന്നപക്ഷം ശിക്ഷിക്കുകയോ, അല്ലെങ്കിൽ അവരുടെ നേരെ കാരുണ്യത്തോടെ തിരിയുകയോ ചെയ്യുന്നതിനും വേണ്ടിയാണിത്. തീർച്ചയായും അല്ലാഹു സർവഥാ പൊറുക്കുന്നവനും കരുണാമയനുമാകുന്നു.

വിശ്വസിക്കാത്തവരെ അവരുടെ കോപത്തോടുകൂടിത്തന്നെ അല്ലാഹു തിരിച്ചയച്ചു. അവർ ഒരു ഗുണവും നേടിയില്ല. യുദ്ധത്തിൽ, വിശ്വാസികൾക്ക് അല്ലാഹു മതിയായവനാണ്. അല്ലാഹു ശക്തനും പ്രതാപവാനുമാകുന്നു. ^[1]

അറബ് യുദ്ധത്തിന്‍റെ പൊതുവായ തന്ത്രങ്ങൾക്ക് വ്യത്യസ്തമായി  ആദ്യമായി മുസ്‌ലീങ്ങൾ ഒരു കിടങ്ങ് കുഴിച്ച് പ്രതിരോധ യുദ്ധം നടത്തിയതിനാലാണ് ഈ യുദ്ധം ഖന്ദഖ് യുദ്ധം അഥവാ കിടങ്ങ് യുദ്ധം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. മുസ്‌ലീങ്ങൾക്കെതിരെ പോരാടാൻ വിവിധ ഗോത്രങ്ങളും സംഘങ്ങളും ഒരുമിച്ച് ചേർന്നതിനാൽ വിശുദ്ധ ഖുർആനിൽ പരാമർശിച്ച  ‘ അഹ്സാബ് യുദ്ധം’ എന്നും ഈ യുദ്ധം അറിയപ്പെടുന്നു.