ഹദ്റത്ത് മിർസ ബശീർ അഹ്‌മദ്‌ (റ)നെ ഉദ്ധരിച്ചുകൊണ്ട് ഖലീഫാ (അയ്യദഹുല്ലാഹ്) പറയുന്നു:“സുഹൈൽ മടങ്ങിയെത്തിയപ്പോൾ, തിരുമേനി(സ) മുസ്‌ലീങ്ങളോട് പറഞ്ഞു, “എഴുന്നേറ്റ് നിങ്ങളുടെ മൃഗങ്ങളെ അറുത്ത ശേഷം, നിങ്ങളുടെ തല ഇവിടെത്തന്നെ മുണ്ഡനം ചെയ്യുക (ബലിക്ക് ശേഷം, തലയിലെ മുടി ഒന്നുകിൽ വടിച്ച് കളയുകയോ ചെറുതാക്കുക ചെയ്യും). എന്നിട്ട് തിരിച്ചുപോകാനായി  തയ്യാറെടുക്കുക. എന്നിരുന്നാലും, പ്രത്യക്ഷത്തിൽ അപമാനകരമായ ഉടമ്പടിയായി തോന്നിയതിനാൽ, അനുചരന്മാർ  വലിയ ആഘാതത്തിലായിരുന്നു. മാത്രവുമല്ല, നബിതിരുമേനി(സ) തങ്ങളെ അവിടെ കൊണ്ടുവന്നത് തന്‍റെ ഒരു സ്വപ്നത്തിന്‍റെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് എന്നും ആ സ്വപ്നത്തിൽ കഅ്ബയുടെ ത്വവാഫിന്‍റെ ഒരു രംഗം ഉന്നതനായ  അല്ലാഹു കാണിച്ചുകൊടുത്തുവെന്നും ഓർക്കുമ്പോൾ, അവർ വല്ലാതെ വിഷണ്ണരായി. വികാരമോ ചലനമോ ഇല്ലാതെ ജീവസ്സുറ്റ ജീവികളെപ്പോലെയായിരുന്നു അവർ. അവർക്ക് അല്ലാഹുവിന്‍റെ ദൂതനിൽ പൂർണവിശ്വാസമുണ്ടായിരുന്നു, അവന്‍റെ വാഗ്ദാനത്തിലും പൂർണമായി വിശ്വസിച്ചു, എന്നാൽ മനുഷ്യപ്രകൃതിയുടെ ആവശ്യങ്ങൾ കാരണം, ഈ പ്രത്യക്ഷമായ പരാജയം കാരണം അവരുടെ ഹൃദയം ദുഃഖത്താൽ തളർന്നുപോയി. മൃഗബലി അറുത്ത് മടങ്ങാൻ നബിതിരുമേനി(സ) നിർദേശിച്ചപ്പോൾ അനുചരന്മാർ അനങ്ങാതിരുന്നത് ഇക്കാരണത്താലാണ്. അവർ ദൈവദൂതൻ (സ) യോട് അനുസരണക്കേട് കാണിച്ചതുകൊണ്ടായിരുന്നില്ല, കാരണം, നബിതിരുമേനി (സ) യുടെ അനുചരന്മാരെക്കാൾ അനുസരണയുള്ള ഒരു സമൂഹവും ഭൂമുഖത്ത് ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. അതിനാൽ, അവരുടെ കർമ്മ നിർവഹണത്തിന്‍റെ അഭാവം കലാപമോ അനുസരണക്കേടോ ആയിരുന്നില്ല, മറിച്ച്, ദുഃഖവും പ്രത്യക്ഷമായ അപമാനവും അവരെ തളർത്തിക്കളഞ്ഞതുകൊണ്ടായിരുന്നു അവർ കേട്ടിട്ടും കേൾക്കാത്തതു പോലെയും കണ്ടിട്ടും കാണാത്തതു പോലെയുമായിരുന്നു. നബിതിരുമേനി (സ) ഇത് വളരെ വേദനിപ്പിക്കുകയും ശാന്തമായി തന്‍റെ കൂടാരത്തിലേക്ക് വിരമിക്കുകയും ചെയ്തു. അസാമാന്യ ബുദ്ധിയുള്ള സ്ത്രീയായിരുന്ന നബിതിരുമേനി(സ)യുടെ ആദരണീയയായ ഭാര്യ ഹദ്റത്ത് ഉമ്മെ സൽമ (റ) തന്‍റെ കൂടാരത്തിൽ നിന്ന് ഈ രംഗം മുഴുവൻ വീക്ഷിക്കുകയായിരുന്നു. പ്രിയപ്പെട്ട തന്‍റെ ഭർത്താവ് ഉത്കണ്ഠാകുലനായി കടന്നുവരുന്നത് കണ്ട്, നബിതിരുമേനി(സ)യുടെ ദുഃഖവും ആകുലതയും നേരിട്ടറിഞ്ഞപ്പോൾ, അവൾ അനുകമ്പയോടെയും സ്നേഹത്തോടെയും അദ്ദേഹത്തോട് പറഞ്ഞു: “അല്ലയോ അല്ലാഹുവിന്‍റെ റസൂലേ, ദുഃഖിക്കാതെ. അങ്ങയുടെ അനുചരന്മാർ, ദൈവകൃപയാൽ, അനുസരണക്കേട് കാണിക്കുന്നവരല്ല. എന്നിരുന്നാലും, ഈ ഉടമ്പടിയുടെ വ്യവസ്ഥകളെകുറിച്ചോർത്ത് അവർക്ക് സുബോധം നഷ്ടപ്പെട്ടിരിക്കുകയാണ്. നിങ്ങൾ അവരോട് ഒന്നും പറയരുത് എന്നാണ് എന്‍റെ അഭിപ്രായം. പകരം, നിശബ്ദമായി പുറത്ത് പോയി താങ്കളുടെ ബലിമൃഗത്തെ അറുത്ത് തല മുണ്ഡനം ചെയ്യുക. താങ്കളുടെ അനുചരന്മാർ താങ്കളെ സ്വയമേവ പിന്തുടരും. ഈ അഭിപ്രായം നബിതിരുമേനി (സ)ക്ക് നല്ലവണ്ണം ബോധിച്ചു. ഒരു വാക്കുപോലും പറയാതെ തിരുമേനി(സ) ഖുർബാനി നടത്തി തല മൊട്ടയടിക്കാൻ തുടങ്ങി. ഈ രംഗം കണ്ടപ്പോൾ, ഉറങ്ങിക്കിടക്കുന്നവർ പെട്ടെന്ന് ഒരു ബഹളം കേട്ട് എഴുന്നേൽക്കുന്നതുപോലെ, അവർ ഞെട്ടി ഉണർന്ന് ഉന്മാദത്തോടെ മൃഗങ്ങളെ അറുത്ത് പരസ്പരം തല മൊട്ടയടിക്കാൻ തുടങ്ങി. എന്നിരുന്നാലും, ദുഃഖഭാരത്താൽ അവർ വളരെയധികം അസ്വസ്ഥരായിരുന്നു. എത്രത്തോളമെന്നാൽ, പരസ്പരം തല മൊട്ടയടിക്കുമ്പോൾ (അബദ്ധവശാൽ), പരസ്പരം കഴുത്തു വെട്ടാൻ സാധ്യതയുണ്ടായിരുന്നെന്നും നിവേദകൻ വിവരിക്കുന്നു. ഏതായാലും, ഹസ്റത്ത് ഉമ്മെ സൽമ(റ) യുടെ ഉപായം ഫലംകണ്ടു. ആ സമയത്ത് നബിതിരുമേനി(സ)യുടെ അനുഗൃഹീത വചനങ്ങൾ താത്കാലികമായി നിഷ്ഫലമായെങ്കിലും നബിതിരുമേനി(സ)യുടെ പ്രവൃത്തിമുഖേന ചലനമറ്റ അനുയായികളിൽ പെട്ടെന്ന് ഉണർവുണ്ടായി.” ^[3]

ഖലീഫാ (അയ്യദഹുല്ലാഹ്) പറയുന്നു, നബിതിരുമേനി(സ) തന്‍റെ ഒട്ടകത്തെ ബലിയർപ്പിച്ചപ്പോൾ ഒരിക്കൽ അബൂജഹലിന്‍റെ ഉടമസ്ഥതയിലുണ്ടായിരുന്നതും യുദ്ധമുതലായി ലഭിച്ചതുമായ ഒട്ടകം ഓടിപ്പോയി. എന്നിരുന്നാലും, അത് കണ്ടെത്തി ഏഴ് പേർക്ക് വേണ്ടി ബലിയർപ്പിച്ചു. അന്ന് തിരുമേനി(സ) ഒരൊട്ടകം ഏഴ് പേർക്കെന്ന കണക്കിൽ 70 മൃഗങ്ങളെ ബലിയർപ്പിച്ചു. ഇരുപത് മൃഗങ്ങളെ മർവയിലേക്ക് ബലിയർപ്പിക്കാൻ അയച്ചു. അപ്പോൾ നബിതിരുമേനി(സ) തല മൊട്ടയടിച്ചു. അതിനുശേഷം, മുസ്‌ലീങ്ങൾ ഇത് പിന്തുടർന്നു തലമുണ്ഡനം ചെയ്യുകയോ മുടി മുറിക്കുകയോ ചെയ്തു. നബിതിരുമേനി(സ) തല മുണ്ഡനം ചെയ്തവർക്ക് വേണ്ടി പ്രാർത്ഥിച്ചു. തല മുണ്ഡനം ചെയ്തവരോട് അല്ലാഹു കരുണ കാണിക്കട്ടെ എന്ന് മൂന്ന് പ്രാവശ്യം പറഞ്ഞു, എന്നിട്ട് നാലാം തവണ പറഞ്ഞു, മുടി വെട്ടിയവരോട് അല്ലാഹു കരുണ കാണിക്കട്ടെ.

ഖലീഫാ തിരുമനസ്സ് പറയുന്നു, നബിതിരുമേനി(സ) 19 ദിവസം ഹുദൈബിയ്യയിൽ താമസിച്ചതായി രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്  . ഹദ്റത്ത് മിർസാ ബശീർ അഹ്‌മദ്‌ (റ)നെ ഉദ്ധരിച്ചു ഖലീഫാ പറയുന്നു:

“ബലിയർപ്പിച്ച ശേഷം തിരുമേനി(സ) മദീനയിലേക്ക് മടങ്ങാൻ ഉത്തരവിട്ടു. ആ സമയത്ത്, നബിതിരുമേനി(സ) ഹുദൈബിയ്യയിൽ എത്തിയിട്ട് 20 ദിവസങ്ങൾക്കു താഴെ മാത്രമേ ആയിട്ടുള്ളൂ. മടക്കയാത്രയിൽ നബിതിരുമേനി(സ) ഉസ്ഫാനിനടുത്തുള്ള കിരാഉൽ ഗമീമിൽ എത്തിയപ്പോൾ രാത്രിയായപ്പോൾ തിരുമേനി(സ) ഒരു വിളംബരം നടത്തുകയും അനുചരന്മാരെയെല്ലാം ഒരുമിച്ചുകൂട്ടുകയും ചെയ്തു. അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “ഈ രാത്രി എനിക്ക് ഒരു സൂറത്ത് അവതരിച്ചിരിക്കുന്നു, ഈ ലോകത്തിലെ എല്ലാ വസ്തുക്കളേക്കാളും അത് എനിക്ക് പ്രിയപ്പെട്ടതാണ്.” അത് ഇപ്രകാരമാണ്:

അല്ലയോ റസൂലേ, തീര്‍ച്ചയായും നാം നിനക്ക് വ്യക്തമായ വിജയം നല്കിയിരിക്കുന്നു. അങ്ങനെ അല്ലാഹു നിന്‍റെ മുമ്പ് കഴിഞ്ഞതും ഇനി ഉണ്ടാകാന്‍ ഇടയുള്ളതുമായ നിന്‍റെ എല്ലാ ന്യൂനതകളും പൊറുക്കുന്നതിനും നിനക്ക് മേല്‍ തന്‍റെ അനുഗ്രഹങ്ങള്‍ സമ്പൂര്‍ണതയിലെത്തിക്കുന്നതിനും നേരായ പാതയില്‍ ആക്കുന്നതിനും വേണ്ടിയാകുന്നു….

തീര്‍ച്ചയായും അല്ലാഹു തന്‍റെ ദൂതന് (അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ)സ്വപ്നം പൂര്‍ത്തിയാക്കി കാണിച്ചു. അതായത്, അല്ലാഹു ഇച്ഛിച്ചിരുന്നെങ്കില്‍ നിങ്ങള്‍ തീര്‍ച്ചയായും മസ്ജിദുല്‍ ഹറാമില്‍ സമാധാന അവസ്ഥയില്‍  തങ്ങളുടെ തലമുണ്ഡനം ചെയ്തുകൊണ്ടും മുടി മുറിച്ചു കൊണ്ടും ഭയമില്ലത്ത നിര്‍ഭയം പ്രവേശിക്കുന്നതാണ്.മറ്റൊരു വിധത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ, ഈ വർഷം നിങ്ങൾ മക്കയിൽ പ്രവേശിച്ചിരുന്നെങ്കിൽ, അത് സുരക്ഷിതമായ പ്രവേശനമാകുമായിരുന്നില്ല; അത് യുദ്ധത്തിന്‍റെയും രക്തച്ചൊരിച്ചിലിന്‍റെയും പ്രവേശനമാകുമായിരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, ദർശനത്തിൽ, ദൈവം സുരക്ഷിതത്വത്തിന്‍റെ ഒരു പ്രവേശനം കാണിച്ചിരുന്നു, ഇക്കാരണത്താൽ, ഈ വർഷത്തെ കരാറിന്‍റെ ഫലമായി, ഒരു സുരക്ഷാവസ്ഥ രൂപപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. ഇപ്പോൾ, ദൈവം കാണിച്ച ദർശനത്തിന് അനുസൃതമായി, സുരക്ഷിതമായ അവസ്ഥയിൽ നിങ്ങൾ ഉടൻ തന്നെ വിശുദ്ധ മസ്ജിദിൽ പ്രവേശിക്കും. തീർച്ചയായും, അങ്ങനെ സംഭവിച്ചു. ”

ഹുദൈബിയ ഉടമ്പടിയുടെ കയ്പ്പ് ഏതാനും അനുചരന്മാരുടെ ഹൃദയങ്ങളിൽ ഇപ്പോഴും അനുഭവപ്പെട്ടതിനാൽ, നബിതിരുമേനി (സ) ഈ സൂക്തങ്ങൾ സ്വഹാബികൾക്ക് ഓതിക്കൊടുത്തപ്പോൾ, അവർ പരാജയപ്പെട്ടു മടങ്ങുകയാണെങ്കിലും, ദൈവം അവരുടെ വിജയത്തിന് ആശംസകൾ നൽകുന്നുവെന്ന് ചിന്തിച്ച് അവർ അത്ഭുതപ്പെട്ടു.. “കഅ്ബയുടെ ചുറ്റും ത്വവാഫ് ചെയ്യുന്നതിൽ നിന്ന് ഞങ്ങൾ മടങ്ങിപ്പോകുന്നത് ഒരു വിജയമാണോ?” എന്ന് തിടുക്കപ്പെട്ട ചില കൂട്ടാളികൾ പോലും പറഞ്ഞു. ഈ വാക്കുകൾ നബിതിരുമേനി(സ)യുടെ അടുത്ത് എത്തിയപ്പോൾ അദ്ദേഹം കടുത്ത അതൃപ്തി പ്രകടിപ്പിച്ചു. ഹ്രസ്വവും എന്നാൽ ശക്തവുമായ ഒരു പ്രസംഗത്തിൽ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു:

“ഇതൊരു അസംബന്ധമായ എതിർപ്പാണ്, കാരണം നിങ്ങൾ ചിന്തിച്ചാൽ ഹുദൈബിയ ഉടമ്പടി യഥാർത്ഥത്തിൽ ഒരു സുപ്രധാന വിജയമാണെന്ന് വ്യക്തമാകും. യുദ്ധത്തിനിറങ്ങിയ ഖുറൈശികൾ യുദ്ധം ഉപേക്ഷിച്ച് ഞങ്ങളുമായി ഒരു സമാധാന ഉടമ്പടി ഉണ്ടാക്കി. അടുത്ത വർഷം മക്കയുടെ വാതിലുകൾ നമുക്ക് തുറന്നുതരുമെന്ന് വാഗ്ദാനം ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ഖുറൈശികളുടെ കൊള്ളരുതായ്മകളിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെട്ട്, ഭാവിയിലെ വിജയത്തിന്‍റെ പരിമളം ഏറ്റുവാങ്ങി സമാധാനത്തോടെയും സുരക്ഷിതത്വത്തോടെയും ഞങ്ങൾ ഇപ്പോൾ മടങ്ങുകയാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ ഇതൊരു മഹത്തായ വിജയമാണ്. ഖുറൈശികൾ എന്ന ഈ ഗോത്രം തന്നെ ഉഹുദിലും അഹ്സാബിലും നിങ്ങൾക്കെതിരെ ആക്രമണം നടത്തിയതെങ്ങനെയെന്ന് നിങ്ങൾ എല്ലാവരും മറന്നോ? ഈ ഭൂമി, അതിന്‍റെ എല്ലാ വിശാലതയോടും കൂടി, നിങ്ങൾക്കായി ഇടുങ്ങിയതായിത്തീർന്നു, നിങ്ങളുടെ കണ്ണുകൾ കലുഷിതമായി, നിങ്ങൾ ഭയന്ന് വിറച്ചു. എന്നിരുന്നാലും, ഇന്ന് ഈ ഖുറൈശികൾ തന്നെ നിങ്ങളോട് സമാധാനത്തിന്‍റെയും സുരക്ഷിതത്വത്തിന്‍റെയും ഉടമ്പടി ഉണ്ടാക്കുകയാണ്.

സഹാബികൾ പ്രതികരിച്ചു: “അല്ലാഹുവിന്‍റെ ദൂതരേ! ഞങ്ങൾക്ക് മനസ്സിലായി, ഞങ്ങൾ മനസ്സിലാക്കി. താങ്കളുടെ  ദീർഘവീക്ഷണത്തിൽ എത്തിച്ചേരാൻ ഞങ്ങൾക്ക് കഴിയില്ല, ഈ ഉടമ്പടി യഥാർത്ഥത്തിൽ ഞങ്ങൾക്ക് ഒരു സുപ്രധാന വിജയമാണെന്ന് ഞങ്ങൾ മനസ്സിലാക്കി.” ^[4]

ഖലീഫാ തിരുമനസ്സ് പറയുന്നു, ഈ ഉടമ്പടി നിരവധി ഫലങ്ങൾ നൽകി. ആത്യന്തികമായി മക്ക കീഴടക്കപ്പെട്ടു, സമാധാനവും സ്വതന്ത്രമായി സഞ്ചരിക്കാനും കണ്ടുമുട്ടാനുമുള്ള പുതുതായി കണ്ടെത്തിയ വഴി കാരണം മുസ്‌ലീങ്ങളുടെ എണ്ണം വർദ്ധിച്ചു, മുസ്‌ലീങ്ങളെ കാണാനും അവരിൽ നിന്ന് പഠിക്കാനും മറ്റുള്ളവര്‍ക്ക് അവസരം ലഭിച്ചു. ഇത് അവർ സത്യം കണ്ടെത്തുന്നതിലും അതിലേക്ക് ചായ്‌വുള്ളവരായിത്തീരുന്നതിലും കലാശിച്ചു. ആത്യന്തികമായി, ഇത് അറബികൾ ഇസ്‌ലാം സ്വീകരിക്കുന്നതിലേക്ക് നയിച്ചു.

ഭാവിയിൽ ഈ വിശദാംശങ്ങൾ പരാമർശിക്കുന്നത് തുടരുമെന്ന് ഖലീഫാ തിരുമനസ്സ് (അയ്യദഹുല്ലാഹ്) പറഞ്ഞു.